Khai mạc Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa-Du lịch đất Tổ và các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá di sản văn hóa Việt Nam

Tối ngày 21/4/2023, tại Quảng trường Hùng Vương, Tp. Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Ủy ban Nhân dân tỉnh Phú Thọ long trọng tổ chức khai mạc Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa-Du lịch đất Tổ, Liên hoan trình diễn các di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam được UNESCO ghi danh và Lễ kỷ niệm 20 năm Công ước UNESCO 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể.

Tham dự sự kiện có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, lãnh đạo các Ban, Bộ ngành trung ương và các tỉnh, thành phố có di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh. Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương đại diện Lãnh đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tham dự và phát biểu tại chương trình. Về phía quốc tế có ông Christian Manhart, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam; ông Marco Farani, Đại sứ Brazil tại Việt Nam; đại diện một số Đại sứ quán tại Việt Nam và các tổ chức quốc tế. Sự kiện thu hút sự tham gia đông đảo của các nghệ nhân, nghệ sĩ, người dân địa phương và các cơ quan thông tấn báo chí. 

Ông Bùi Văn Quang, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ phát biểu Khai mạc chương trình

Với tư cách là địa phương chủ nhà, ông Bùi Văn Quang, Chủ tịch UBND tỉnh Phú Thọ cho biết Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa - Du lịch đất Tổ và Liên hoan di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam được UNESCO ghi danh được tổ chức đúng vào dịp kỷ niệm 20 năm thực hiện Công ước 2003 của UNESCO về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể. Đây là dịp để các nghệ nhân dân gian trình diễn, thực hành, tôn vinh các tinh hoa di sản nhằm lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng, khẳng định những nỗ lực, cố gắng của chính quyền các cấp, đặc biệt là của cộng đồng trong việc gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị các di sản; đồng thời, khẳng định Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm trong quá trình thực hiện Công ước.

Ông Christian Manhart, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu tại buổi Lễ

Về phía UNESCO, ông Christian Manhart, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam chia sẻ di sản văn hóa phi vật thể là một phần không thể thiếu trong đời sống con người trên toàn thế giới. Di sản phi vật thể có tầm quan trọng cả về mặt xã hội lẫn kinh tế, vì nó thúc đẩy sự gắn kết xã hội và giúp mỗi chúng ta cảm nhận được mình là một phần của xã hội. UNESCO rất vui mừng bởi Chính phủ Việt Nam đã đề cao tầm quan trọng của việc phát huy mọi khía cạnh văn hóa để thúc đẩy phát triển kinh tế. Nhân dịp này, ông Christian Manhart chúc mừng Việt Nam lần thứ hai trúng cử vào Ủy ban Liên Chính phủ về Bảo vệ Di sản Văn hóa Phi vật thể và hiện đã có 15 di sản được ghi danh. Ông Christian Manhart nhấn mạnh Việt Nam vẫn luôn là một trong những thành viên tích cực nhất của UNESCO, sẵn sàng gánh vác trách nhiệm trong bối cảnh phức tạp của cộng đồng quốc tế hiện nay. Với thành công này, Việt Nam đang đảm nhận những vai trò quan trọng trong hầu hết các hoạt động của UNESCO và Việt Nam cũng cho thấy rằng có thể chia sẻ bài học thành công của mình với các quốc gia khác trong lĩnh vực văn hóa.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu chỉ đạo tại chương trình​

Phát biểu chỉ đạo tại buổi Lễ, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh: Giữ gìn, xây dựng, và phát triển hệ giá trị văn hóa dân tộc là vấn đề sống còn, như đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh trong thông điệp tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021: "Văn hóa còn thì dân tộc còn". Để khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh tạo nên sức mạnh tổng hợp theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng, cần tập trung hoàn thiện chủ trương chính sách, tạo môi trường thuận lợi để thúc đẩy văn hóa; thu hút nguồn lực xã hội, nguồn lực quốc tế và nguồn lực trong nhân dân, đưa tài nguyên văn hóa trở thành nguồn lực để phát triển đất nước; nghiên cứu hoàn thiện hệ giá trị văn hóa quốc gia và con người Việt Nam, phát huy thuần phong mỹ tục, truyền thống đẹp của người Việt cùng với tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; xây dựng và triển khai chương trình tổng thể mục tiêu quốc gia để chấn hưng văn hóa và phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam; thực hiện việc kiểm kê di sản văn hóa, dữ liệu hóa di sản văn hóa, lập bản đồ di sản trên nền tảng số nhằm bảo tồn giá trị di sản văn hóa, phục vụ chuyển đổi số; tiếp tục đầu tư nguồn lực nhà nước, thu hút nguồn lực từ xã hội để bảo tồn, tôn tạo, phục dựng và phát huy giá trị văn hóa di sản văn hóa phong phú và đa dạng của nước nhà; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nghiên cứu cơ bản, cán bộ văn hóa tầm chiến lược, văn hóa nghệ thuật đỉnh cao, chương trình giáo dục văn hóa nghệ thuật trong nhà trường các cấp. Nhân dịp này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà biểu dương tỉnh Phú Thọ trong bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa tiêu biểu, đặc biệt đã cùng với Bộ VHTTDL, UNESCO có sáng kiến kết nối các di sản văn hóa phi vật thể nhân dịp Lễ hội Đền Hùng và Tuần văn hóa - du lịch đất Tổ năm 2023. Phó Thủ tướng đề nghị Bộ VHTTDL, UBND tỉnh Phú Thọ đảm bảo các điều kiện tốt nhất để các nghệ sĩ, nghệ nhân dân gian có không gian sáng tạo, biểu diễn; du khách có thời gian trải nghiệm, khám phá những giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời đưa hình ảnh Việt Nam đến gần hơn với bạn bè quốc tế.

Ông Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch phát biểu đáp từ​

Trên tinh thần chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương khẳng định Bộ VHTTDL xin lĩnh hội và nghiêm túc tiếp thu, đồng thời ghi nhận những ý kiến đóng góp quý báu của đại diện UNESCO tại Paris và đại diện UNESCO tại Việt Nam. Thứ trưởng cho biết dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, cùng nỗ lực của Chính phủ, chính quyền các cấp và các lực lượng xã hội, các di sản văn hóa Việt Nam lần lượt được nhận diện giá trị, xếp hạng, ghi danh để bảo vệ và phát huy giá trị, góp phần duy trì, kế thừa, phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc. Trong chặng đường 18 năm tham gia Công ước, 2 lần Việt Nam là thành viên Ủy ban Liên chính phủ Công ước (nhiệm kỳ 2006 - 2010 và 2022 - 2026) và hiện có 15 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh. Điểm đáng để tự hào - sau những nỗ lực bảo vệ và phát huy giá trị di sản, Việt Nam trở thành quốc gia đầu tiên đề nghị và được Ủy ban Liên chính phủ đồng ý đưa di sản ra khỏi Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp đối với di sản văn hóa phi vật thể Hát Xoan Phú Thọ. “Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa - Du lịch đất Tổ và các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá di sản văn hóa Việt Nam” thực sự là “Ngày hội về nguồn” của cả dân tộc, để cùng góp sức, chung tay khơi sâu đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, là hoạt động cụ thể, thiết thực đưa tinh thần Nghị quyết, chỉ đạo của Đảng về văn hóa vào cuộc sống, góp phần đảm bảo lợi ích của toàn xã hội, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, thúc đẩy sáng tạo những giá trị văn hóa mới, làm giàu thêm kho tàng di sản văn hóa Việt Nam và mở rộng giao lưu, hợp tác văn hóa quốc tế. 

Ông Tim Curtis, thành viên Ban Thư ký Công ước về bảo vệ di sản văn hoá phi vật thể gửi lời chúc mừng Việt Nam từ Paris​

Từ trụ sở UNESCO tại Paris, ông Tim Curtis, thành viên Ban Thư ký Công ước 2003 đã gửi thông điệp chúc mừng Việt Nam, Bộ VHTTDL và tỉnh Phú Thọ nhân dịp Lễ hội Đền Hùng và Lễ kỷ niệm 20 năm Công ước về bảo vệ di sản văn hoá phi vật thể. Với 181 quốc gia thành viên, Công ước đã đi một chặng đường dài trong suốt 20 năm qua. Nó đã mở rộng khái niệm về di sản văn hóa, lồng ghép di sản sống vào các chính sách và chương trình ở cấp quốc gia và thiết lập vững chắc các nỗ lực bảo vệ ở cấp độ quốc tế. Sau khi đặt nền móng này, UNESCO hiện đang xem xét cách thức Công ước và di sản sống có thể đáp ứng nhu cầu và thách thức của sự phát triển bền vững. Chúng bao gồm thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội toàn diện, duy trì tính bền vững của môi trường và ứng phó với các trường hợp khẩn cấp. UNESCO sẽ làm việc để mở rộng quy mô tiếp cận theo chủ đề này trong những năm tới và hy vọng Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành với UNESCO với tư cách là thành viên tích cực và có giá trị trong cộng đồng. 

Toàn cảnh Khai mạc chương trình​

Trong khuôn khổ chuỗi hoạt động tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá di sản văn hóa Việt Nam, sáng ngày 22/4/2023, tại Trung tâm Hội nghị tỉnh Phú Thọ, Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ, với sự bảo trợ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tổ chức Diễn đàn Bền vững Việt Nam với chủ đề “Phát huy vai trò của di sản và văn hóa gắn với phát triển du lịch bền vững”. Diễn đàn hướng đến một không gian khoa học để các nhà lãnh đạo, nhà hoạch định chính sách, học giả, doanh nghiệp, doanh nhân và tổ chức phi chính phủ trao đổi, thảo luận về vai trò của di sản văn hóa trong lộ trình thúc đẩy phát triển du lịch gắn với phát triển bền vững ở Việt Nam.

Toàn cảnh Diễn đàn Bền vững Việt Nam 2023​

Qua thực tiễn quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa ở Việt Nam thời gian qua, một số giải pháp được đề xuất nhằm tăng cường, đẩy mạnh phát triển du lịch ở Việt Nam trên cơ sở lấy di sản văn hóa làm trụ cột chính, nhằm phát huy giá trị của di sản văn hóa trong chiến lược định vị thương hiệu du lịch quốc gia ở Việt Nam, đảm bảo đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững đất nước trong thời gian tới, bao gồm: Tiếp tục nghiên cứu, lập hồ sơ đệ trình UNESCO công nhận, ghi danh các di sản văn hóa, di tích, danh lam thắng cảnh tiêu biểu của Việt Nam là di sản thế giới; tăng cường nghiên cứu, làm nổi bật các giá trị văn hóa, lịch sử để tuyên truyền, quảng bá, thu hút khách du lịch tới tham quan, nghiên cứu, từ đó, thu hút đầu tư của các thành phần kinh tế vào hoạt động phát triển du lịch; lựa chọn, đầu tư xây dựng thương hiệu cho những di tích tiêu biểu, di sản thế giới trên địa bàn; nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị; ứng dụng công nghệ thông tin,…; tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế trong hoạt động quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa; tăng cường lồng ghép các hoạt động bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với mục tiêu phát triển bền vững.

Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt cũng nhấn mạnh quan điểm “phát triển du lịch văn hóa, gắn phát triển du lịch với bảo tồn, phát huy giá trị di sản và bản sắc văn hóa dân tộc”, và xác định du lịch văn hóa là một trong những dòng sản phẩm quan trọng hàng đầu Du lịch Việt Nam. Phấn đấu đến năm 2030, du lịch văn hóa chiếm tỷ trọng khoảng 30% trong tổng số khoảng 130 tỷ USD tổng thu từ khách du lịch. Theo các chuyên gia, trong thời gian tới, các địa phương, các hiệp hội du lịch, các tổ chức, doanh nghiệp du lịch cần có kế hoạch cụ thể và tập trung thực hiện một số định hướng phát triển như sau: Xây dựng, ban hành các chính sách, chủ trương, kế hoạch hành động cụ thể nhằm phát huy giá trị di sản văn hóa trong phát triển du lịch; giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa yêu cầu bảo tồn di sản với yêu cầu phát triển sản phẩm du lịch; xây dựng cơ chế phối hợp và phân chia nguồn lợi hợp lý từ du lịch văn hóa với sự kết hợp, phối hợp chặt chẽ của các bên liên quan; tăng cường công tác xúc tiến quảng bá du lịch, phát huy giá trị di sản để thu hút khách du lịch một cách hợp lý, hiệu quả; đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số tại các điểm du lịch di sản; tăng cường liên kết, hợp tác trong phát triển du lịch gắn với bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa.

Bên cạnh đó, các chuyên gia trong nước và quốc tế đã thảo luận về các chuyên đề định vị thương hiệu địa phương thông qua văn hóa, di sản và phát triển du lịch bền vững; thúc đẩy vai trò văn hóa và di sản trong phát triển du lịch và kinh tế bền vững của các tỉnh, thành.

Lễ hội Đền Hùng, Tuần Văn hóa-Du lịch đất Tổ và các hoạt động tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá di sản văn hóa Việt Nam diễn ra từ ngày 21-28/4/2023 tại tỉnh Phú Thọ với chuỗi các sự kiện văn hóa - thể thao - du lịch đặc sắc, hấp dẫn, mang đậm dấu ấn các vùng miền, trong đó có trình diễn, giới thiệu di sản tại không gian của các địa phương, triển lãm,… để chào đón đồng bào và du khách thập phương về đất Tổ Hùng Vương trải nghiệm, khám phá.

Nguyễn Oanh - Ảnh: Trần Huấn, Báo Văn hóa