Đưa văn hoá sáng tạo vào trung tâm của phát triển bền vững tại các thành phố của Việt Nam

Thực hiện Kế hoạch xây dựng Đề án phát triển mạng lưới các thành phố sáng tạo Việt Nam nằm trong Mạng lưới các thành phố sáng tạo UNESCO (UCCN), đoàn chuyên gia của Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch do Cục Hợp tác quốc tế chủ trì phối hợp với Viện Văn hoá Nghệ thuật quốc gia Việt Nam đã tổ chức chương trình làm việc, nghiên cứu tiền khả thi về khả năng tham gia UCCN của các thành phố Hạ Long, Huế, Đà Nẵng và Hội An. Đoàn do Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế làm Trưởng đoàn với sự tham gia của Viện trưởng Viện Văn hoá Nghệ thuật quốc gia Việt Nam Nguyễn Thị Thu Phương cùng các cán bộ, nhà nghiên cứu của Viện.

Tại các buổi làm việc với các địa phương, Cục trưởng Nguyễn Phương Hoà cho biết việc xây dựng Đề án là một trong những nhiệm vụ nằm trong Chương trình hành động của Chính phủ giao Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch chủ trì nhằm thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22/3/2018 của Bộ Chính trị về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đề án tập trung nghiên cứu khả năng tham gia của một số thành phố có tiềm năng sáng tạo tại Việt Nam vào UCCN - mạng lưới hiện có 295 thành phố trên thế giới tham gia trong đó Việt Nam có Hà Nội tham gia mạng lưới trong lĩnh vực thiết kế. Bà Nguyễn Phương Hoà cho rằng Đề án sẽ đưa ra những khuyến nghị và lộ trình về các thành phố của Việt Nam tham gia UCCN dựa trên các nghiên cứu tiền thi, song hơn ai hết, chính những người dân của thành phố và chính quyền địa phương phải là những chủ thể quyết định lựa chọn thế mạnh của thành phố mình để đăng ký hồ sơ tham gia Mạng lưới.

PGS. TS Nguyễn Thị Thu Phương nhấn mạnh để tham gia UCCN, các thành phố cần xác định một trong những lĩnh vực: thủ công mỹ nghệ và nghệ thuật dân gian, nghệ thuật truyền thông, điện ảnh, thiết kế, ẩm thực, văn học và âm nhạc là thế mạnh của mình dựa trên các tiêu chí như các chính sách và biện pháp của thành phố lồng ghép văn hóa và sáng tạo vào các kế hoạch phát triển bền vững, tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ, phát triển hợp tác công-tư, phát triển các không gian sáng tạo, mở rộng cơ hội cho những người thực hành sáng tạo, nâng cao việc tiếp cận và tham gia đối với các nhóm và cá nhân yếu thế và dễ bị tổn thương… Bên cạnh đó, các thành phố cần có quyết tâm cao, phối hợp chặt chẽ với các chuyên gia trong nước và quốc tế nhằm xác định lộ trình và kế hoạch cụ thể nhằm triển khai việc đăng ký tham gia mạng lưới các thành phố sáng tạo, tăng cường kết nối quốc tế, tạo dựng thương hiệu sáng tạo cho thành phố phát triển bền vững trong tương lai.

Đoàn chuyên gia làm việc với UBND thành phố Hạ Long​

Tại Quảng Ninh, đoàn đã làm việc với các cơ quan Sở, ban, ngành của tỉnh và các cơ quan quản lý của thành phố Hạ Long, lắng nghe và trao đổi cụ thể về Lễ hội Carnaval Hạ Long, phân tích một số tiềm năng của thành phố trong các lĩnh vực nghệ thuật truyền thông, ẩm thực, âm nhạc. Đoàn chuyên gia cho rằng Hạ Long có rất nhiều lợi thế về thiên nhiên, di sản, vị trí địa lý, văn hoá… tuy nhiên cần tích hợp các yếu tố này thành thế mạnh để phát huy tính sáng tạo có sự tham gia, kết nối mạnh mẽ của cơ quan quản lý, lực lượng sáng tạo, thiết chế văn hoá, doanh nghiệp, cơ sở đào tạo… làm cơ sở quyết định lựa chọn lĩnh vực tham gia UCCN. Theo đó, Phó Chủ tịch thành phố Nguyễn Ngọc Sơn cho biết thành phố kỳ vọng vào Đề án với những tư vấn cụ thể có tính khả thi cao để thành phố có cơ sở tập trung thực hiện, đồng thời sẽ báo cáo và cung cấp thông tin đầy đủ để Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh quan tâm, chỉ đạo. Làm việc với đoàn chuyên gia, Giám đốc Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Mạnh Hà khẳng định tới đây Tỉnh uỷ sẽ ban hành Chỉ thị về phát triển văn hoá, con người Quảng Ninh trong đó sẽ đưa vào nhiệm vụ Hạ Long tham gia vào mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO.

Đối với thành phố Huế, trong chương trình làm việc với đoàn chuyên gia, ông Phan Thanh Hải, Giám đốc Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết địa phương có kế hoạch tập trung nghiên cứu khả thi thành phố Huế tham gia UCCN trong lĩnh vực ẩm thực hoặc thủ công và nghệ thuật dân gian. Sau khi nghe ý kiến của đại diện các cơ quan quản lý, các cơ sở đào tạo, các thiết văn hoá, cũng như qua nghiên cứu thực tế các ngành nghề thủ công trên địa bàn thành phố Huế như làng hoa giấy Thanh Tiên, thăm cơ sở của một số nghệ nhân áo dài, đoàn chuyên gia cho rằng thế mạnh về sáng tạo nói chung của thành phố Huế là hết sức rõ ràng và thuyết phục thông qua bề dày lịch sử, di sản văn hoá phong phú, sức sống đương đại từ các hoạt động như các liên hoan về nghệ thuật, nghề thủ công, đặc biệt là nỗ lực của địa phương trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống trong đời sống đương đại. Cũng theo ông Phan Thanh Hải, thực hiện định hướng của Chính phủ về phát triển hệ thống đô thị Việt Nam đến năm 2025 và tầm nhìn đến năm 2050, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua nghị quyết mở rộng thành phố Huế với diện tích từ 70,6 km2 lên 265,9 km2, dân số từ 354.000 người lên hơn 652.000 người nhằm tạo động lực để tỉnh phát triển trong thời gian tới và cùng hướng tới mục tiêu đưa Thừa Thiên Huế lên thành phố trực thuộc Trung ương. Theo đó, đoàn chuyên gia khuyến nghị tỉnh Thừa Thiên Huế xem xét các phương án xây dựng hồ sơ thành phố sáng tạo UNESCO với lộ trình phù hợp với định hướng phát triển của địa phương.

Đoàn làm việc tại Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế

Đoàn làm việc tại Bảo tàng Lịch sử Thừa Thiên Huế

Tiếp tục chương trình tại Đà Nẵng, đoàn chuyên gia đã làm việc với các sở, ban ngành, các thiết chế văn hoá, các doanh nghiệp, hiệp hội, lực lượng sáng tạo… của thành phố nhằm thảo luận sâu về việc xây dựng hồ sơ Đà Nẵng tham gia Mạng lưới thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực nghệ thuật truyền thông do thành phố lựa chọn. Các chuyên gia đánh giá cao tính chủ động, tích cực của thành phố, đồng thời cho rằng việc Đà Nẵng tham gia UCCN mang tính khả thi cao, theo đó đề xuất thành phố nghiên cứu kỹ mẫu hồ sơ đăng ký của UNESCO, phối hợp chặt chẽ với các chuyên gia nhằm thu thập số liệu, thông tin liên quan, xem xét nghiên cứu điển hình tại một số thành phố trên thế giới thuộc Mạng lưới. Ông Hà Vỹ, Phó Giám đốc Sở Văn hoá và Thể thao thành phố Đà Nẵng đề nghị đoàn chuyên gia hỗ trợ cụ thể hoá các câu hỏi, các yêu cầu về số liệu liên quan để thành phố cung cấp phục vụ việc xây dựng Đề án, đồng thời đề xuất phối hợp với Viện Văn hoá Nghệ thuật quốc gia Việt Nam trong quá trình xây dựng hồ sơ của thành phố tham gia UCCN, đặt kế hoạch hoàn thiện đăng ký vào năm 2023.

Đoàn làm việc tại thành phố Đà Nẵng

Làm việc với cộng đồng sáng tạo thành phố Đà Nẵng

Tại tỉnh Quảng Nam, đoàn đã làm việc với Uỷ ban nhân dân thành phố Hội An do ông Nguyễn Văn Lanh, Phó Chủ tịch thành phố chủ trì. Trên cơ sở phân tích các thế mạnh sáng tạo của thành phố, các chuyên gia khuyến nghị thành phố xem xét nghiên cứu lĩnh vực ẩm thực và thủ công và nghệ thuật truyền thống để xem xét khả năng xây dựng hồ sơ tham  gia Mạng lưới. Theo đó, đoàn làm việc với các chủ thể sáng tạo của thành phố gồm các doanh nhân, nghệ nhân, nghệ sỹ, các công ty, hiệp hội, làng nghề… kết hợp thăm thực địa tại Bảo tàng gốm sứ Hội An, Làng gốm Thanh Hà, làng mộc tái chế rác thải gỗ thành tác phẩm nghệ thuật Coco Casa, xưởng tre trang trí nội thất “Taboo Bamboo Workshop”, phố cổ Hội An, khu phức hợp tổ chức sự kiện văn hoá, du lịch. Qua đó, đoàn chuyên gia đánh giá thế mạnh rõ nét nhất của Hội An là sức mạnh sáng tạo mạnh mẽ của cộng đồng, cảm nhận được giá trị của truyền thống hiện diện trong đời sống đương đại, tích hợp các yếu tố sáng tạo để phát triển bền vững. Cũng trong chương trình làm việc tại Quảng Nam, ông Nguyễn Văn Sơn, Chủ tịch UBND thành phố Hội An đã dành thời gian làm việc với đoàn và chia sẻ về quyết tâm xuyên suốt của địa phương trong định hướng phát triển dựa trên thế mạnh bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, hướng tới tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Đoàn làm việc với UBND thành phố Hội An

Đoàn làm việc với UBND thành phố Hội An

Làm việc với Chủ tịch UBND thành phố Hội An Nguyễn Văn Sơn

Đoàn làm việc với cộng đồng sáng tạo thành phố Hội An

Làm việc tại Làng gốm Thanh Hà, Hội An

Làm việc tại Bảo tàng gốm sứ Hội An

Làm việc thực địa tại Taboo Bamboo Hội An

Theo kế hoạch xây dựng Đề án, đoàn chuyên gia sẽ tiếp tục làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu và Đà Lạt nhằm hoàn thiện quá trình nghiên cứu tiền khả thi, làm cơ sở đề xuất lộ trình và khuyến nghị cụ thể nhằm phát triển mạng lưới các thành phố sáng tạo của Việt Nam nằm trong Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO.

Trần Hải Vân