Bò tót Pucará – biểu tượng giao lưu văn hóa nghệ thuật giữa Việt Nam và Peru

Tối ngày 18/9/2023, tại Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật 22 Hàng Buồm, với sự hỗ trợ của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Đại sứ quán Peru tại Việt Nam phối hợp với các cơ quan liên quan long trọng tổ chức Lễ Khai mạc Triển lãm tượng gốm thủ công Peru: “Bò tót Pucará” nhân dịp kỷ niệm 29 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Peru và Việt Nam.

Tham dự buổi Lễ có ông Augusto Morelli Salgado, Đại sứ Peru tại Việt Nam, ông Trần Nhất Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Lãnh đạo quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, các Đại sứ, đại diện các Bộ, ngành, cơ quan liên quan và tổ chức quốc tế. Sự kiện cũng thu hút sự tham gia đông đảo của các nghệ sĩ, sinh viên và công chúng yêu mến nghệ thuật.

Trong phát biểu Lễ Khai mạc, Đại sứ cùng các đại biểu tham dự sự kiện đã bày tỏ lời chia buồn với các nạn nhân trong vụ hoả hoạn chung cư mi-ni và lũ quét ở Lào Cai vừa qua.

Đại sứ Augusto Morelli Salgado cho biết Triển lãm tượng gốm thủ công Peru: “Bò tót Pucará” được tổ chức trong khuôn khổ kỉ niệm 202 năm ngày Quốc Khánh Peru và 29 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước Peru và Việt Nam. Triển lãm tượng bò tót Pucara bao gồm 18 tác phẩm gốm nghệ thuật thủ công, được chế tác bởi 10 hiệp hội nghệ nhân đến từ thị trấn Pucará, thuộc tỉnh Lampa, vùng Puno (phía nam Peru). Các tác phẩm được trưng bày lần này này nằm trong dự án quảng bá văn hóa mang tên "Bò tót Pucará vòng quanh thế giới- vị sứ giả của cao nguyên Peru”. Theo Đại sứ, sự góp mặt của hai nghệ sỹ Việt tài năng vào dự án văn hoá trên mang ý nghĩa vô cùng lớn lao, qua đó, nhân dân hai nước có thể hiểu biết sâu sắc hơn về các nét đẹp trong văn hoá dân gian của mỗi bên, góp phần gia tăng sự hiểu biết, kết nối tình hữu nghị tốt đẹp giữa hai đất nước.

Về phần mình, ông Trần Nhất Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế chia sẻ Triển lãm “Bò tót Pucara” là một trong những triển lãm rất độc đáo khi lần đầu tiên người yêu nghệ thuật Việt Nam đượctận mắt chiêm ngưỡng tác phẩm nghệ thuật gốm thủ công của các nghệ nhân Peru. Đặc biệt, hai họa sĩ đương đại của Việt Nam là Trần Anh Tuấn và Lê Huy cùng đồng hành sáng tạo nên một phiên bản nghệ thuật “Bò tót Pucara” Việt Nam - Peru, giúp công chúng cảm nhận sự kết nối, giao lưu văn hóa thú vị giữa Việt Nam và Peru qua hình ảnh linh vật bò tót Pucara khoác tấm áo hội họa truyền thống Việt Nam. Ông Trần Nhất Hoàng bày tỏ trân trọng cảm ơn nỗ lực của Đại sứ quán Peru trong việc đưadự án nghệ thuật “Bò tót Pucara vòng quanh thế giới – vị sứ giả của cao nguyên Peru” đến Việt Nam, giúp giới thiệu đến công chúng Việt Nam tinh hoa nghệ thuật của một đất nước tươi đẹp thuộc vùng đất Mỹ Latinh. Năm 2024, quan hệ Việt Nam-Peru sẽ sang một trang mới khi hai nước kỷ niệm 30 năm quan hệ ngoại giao, ông Trần Nhất Hoàng hi vọng và tin tưởng rằng hợp tác văn hóa nghệ thuật giữa hai quốc gia sẽ tiếp tục toả sáng.

Tượng bò tót Pucará là một trong những tinh hoa, biểu tượng của nghề gốm thủ công Peru, được tạo ra dưới bàn tay khéo léo của những người nghệ nhân của làng nghề gốm thủ công ở Checca Pupuja thuộc quận Jose Domingo Choquehuenca, tỉnh Azangaro, vùng Puno (phía nam Peru).

Nguồn gốc của tượng bò tót Pucará gắn liền với tập tục và truyền thống của người Peru xưa. Khi thực dân Tây Ban Nha bắt đầu đô hộ, những người nghệ nhân gốm phía nam Peru đã tạo dựng lại các hình tượng “conopas” (bức tượng mô phỏng những loài lạc đà không bướu được chăn nuôi phổ biến của người thổ dân Peru như llamas, alpacas và vicuña) để sử dụng như linh vật may mắn và đồng thời, góp phần nỗ lực bảo tồn các phong tục truyền thống của họ. Thế nhưng, các linh vật này đã bị cấm vì được xem là một hình thức thờ ngẫu tượng. Để tìm ra giải pháp, những người nghệ nhân gốm Pucará đã nảy ra ý tượng thay thế các con vật truyền thống của họ bằng những con bò tót được người Tây Ban Nha mang sang và là một phần thiết yếu trong chăn nuôi và phát triển nông nghiệp.

Theo thời gian, những linh vật này dần trở thành một yếu tố quan trọng trong các lễ hội truyền thống. Những chú bò tót được đeo đầy phụ kiện và tô điểm màu sắc sặc sỡ vào các dịp lễ hội năm xưa đã tạo nguồn cảm hứng cho các tác phẩm tượng bò được duy trì và chế tác tới tận ngày nay. Những bức tượng này được người dân Peru đặt trên nóc nhà hoặc trang trí trong phòng như một linh vật may mắn, mang lại sự an toàn, hạnh phúc và sức khoẻ sinh sản cho dân làng.

Triển lãm tượng gốm thủ công Peru “Bò tót Pucará” diễn ra từ ngày 19-24/9/2023 tại Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật 22 Hàng Buồm. Trong khuôn khổ triển lãm, Đại sứ quán Peru kết hợp với Xưởng nghệ thuật Puppets Studio sẽ tổ chức hoạt động workshop trang trí tượng bò tót Pucara “Điều ước may mắn – Make your own amulet” trong hai ngày cuối tuần, từ ngày 23-24/9/2023 trong khung giờ từ 9h đến 18h, hoàn toàn miễn phí với số lượng giới hạn./.

Nguyễn Oanh - Ảnh: Ban Tổ chức