Tối ngày 17/8/2025, Chương trình công bố giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới, cùng với chương trình nghệ thuật đặc biệt “Thanh âm Yên Tử – Di sản ngàn đời” đã được tổ chức trọng thể tại Khu Di tích lịch sử và Danh thắng Yên Tử (phường Yên Tử, tỉnh Quảng Ninh). Chương trình do tỉnh Quảng Ninh chủ trì phối hợp với thành phố Hải Phòng, tỉnh Bắc Ninh, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao và Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh tổ chức.
Tham dự chương trình có Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành, cơ quan Trung ương; lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh, thành phố Hải Phòng; các chuyên gia, nhà khoa học; đại diện các hãng thông tấn, báo chí… Về phía khách mời quốc tế có ông Jonathan Baker-Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Hà Nội, đại diện một số Đại sứ quán, tổ chức quốc tế tại Việt Nam. Về phía Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương thừa ủy quyền Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng tham dự Chương trình, Thứ trưởng, PGS.TS. Tạ Quang Đông là Tổng đạo diễn Chương trình. Cùng tham dự có Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế Nguyễn Phương Hòa, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa Trần Đình Thành, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Hà Văn Siêu.
Ngày 12/7/2025 vừa qua, tại Kỳ họp lần thứ 47, tổ chức tại thủ đô Paris, Cộng hòa Pháp, Ủy ban Di sản Thế giới đã chính thức công nhận Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc (thuộc địa bàn các tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng) là Di sản Văn hóa Thế giới. Đây là Di sản thế giới thứ 9 ở Việt Nam được UNESCO công nhận. Đây cũng là di sản thế giới liên tỉnh thứ 2 ở Việt Nam, với chuỗi các di tích nằm trên địa bàn 3 tỉnh, thành phố gồm Quảng Ninh, Hải Phòng và Bắc Ninh, gắn liền với sự ra đời, lan tỏa và phát triển của Thiền phái Trúc Lâm. Di sản là nơi hình thành, ra đời và phát triển của Trung tâm Phật giáo Thiền Tông thuần Việt, do người Việt trực tiếp sáng lập ra.
Di sản là nơi hội tụ các công trình kiến trúc cổ kính là chùa chiền, am thất, tuyến hành hương, văn bia, mộc bản và các địa điểm linh thiêng được bảo tồn tốt trải dài từ Yên Tử đến Vĩnh Nghiêm và Côn Sơn, Kiếp Bạc. Di sản phản ánh đầy đủ các giai đoạn phát triển của Phật giáo Trúc Lâm: từ khi sáng lập đến khi được thể chế hóa, rồi đến các giai đoạn phục hưng và truyền thừa tiếp nối. Đây cũng là bằng chứng cho sự kết hợp độc đáo giữa nhà nước, tôn giáo và nhân dân trong việc hình thành bản sắc dân tộc Việt Nam; cùng cảnh quan linh thiêng được hình thành thông qua mối tương tác thường xuyên, mật thiết với thiên nhiên; và một hệ thống đạo đức dựa trên lòng yêu chuộng hòa bình, tu dưỡng bản thân, lòng khoan dung, nhân ái và sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên.
Phát biểu tại sự kiện, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định sự kiện Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO ghi danh là di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam là niềm vui lớn cũng là sự ghi nhận một hành trình xây dựng hồ sơ đề cử gian nan đã thành công của Việt Nam và các địa phương trong vùng di sản, sau 11 năm kể từ khi Quần thể danh thắng Tràng An được công nhận là di sản thế giới vào năm 2014.
Trong suốt hành trình đó, bất chấp những khó khăn, thách thức, diễn biến phức tạp, khó lường của đại dịch COVID 19, Thủ tướng Chính phủ đánh giá cao tinh thần đoàn kết, đồng lòng, nhất trí giữa các địa phương tham gia lập hồ sơ di sản, mà vai trò nòng cốt là tỉnh Quảng Ninh, sự vào cuộc tích cực, quan trọng của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, cùng với sự tư vấn, tham gia nhiệt tình của các chuyên gia, nhà khoa học trong nước, các chuyên gia tư vấn quốc tế.
Thủ tướng Chính phủ trân trọng cảm ơn UNESCO, các tổ chức quốc tế và các quốc gia thành viên đã ủng hộ để UNESCO ghi danh Quần thể di sản Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hoá thế giới. Việc ghi danh này khẳng định sự đánh giá cao của quốc tế đối với giá trị của di sản và những tư tưởng nhân văn tốt đẹp của Phật giáo Trúc Lâm do Phật Hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, cũng như những nỗ lực của các địa phương trong gìn giữ, bảo vệ và phát huy di sản. Vai trò, vị thế của di sản được nâng cao trên trường quốc tế cũng đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để bảo tồn và phát huy giá trị di sản một cách bền vững.
Để tiếp tục bảo vệ, phát huy những giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc, Thủ tướng yêu cầu Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tỉnh Quảng Ninh tiếp tục chủ trì, phối hợp với tỉnh Bắc Ninh, thành phố Hải Phòng triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:
Thứ nhất, tham mưu Chính phủ hoàn thiện và bổ sung các văn bản luật, quy chế, quy định ở cấp quốc gia và các cấp chính quyền địa phương để có thể bảo vệ đầy đủ/mọi mặt cho di sản thế giới liên tỉnh. Đây là vấn đề mà các quốc gia trên thế giới đều đặc biệt quan tâm xây dựng để đưa ra khung pháp lý kịp thời xử lý những vấn đề phát sinh trong thực tiễn quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản thế giới thuộc lãnh thổ của các quốc gia.
Thứ hai, quy định cụ thể vai trò, trách nhiệm của bộ máy quản lý di sản thế giới tại các cơ quan liên quan ở Trung ương và các cấp chính quyền địa phương cùng phối hợp với cộng đồng trong việc bảo vệ di sản liên tỉnh. Trong đó, bên cạnh cơ quan trực tiếp quản lý được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất và nguồn kinh phí, cần có các ủy ban/hội đồng tư vấn về bảo tồn, tập trung đầy đủ thành viên của các bên liên quan nhằm phát huy được công sức, trí tuệ, sáng kiến của tất cả các thành viên trong các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị di sản.
Thứ ba, xây dựng các kế hoạch quản lý phù hợp với sự tham gia của các Bộ ngành, cơ quan trung ương và các tỉnh, thành phố mà đối với Di sản Văn hóa thế giới Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc giao cho các tỉnh là cơ quan chủ trì xây dựng và chủ trì triển khai, trong đó nhận diện đầy đủ những nguy cơ ảnh hưởng tới di sản để đưa ra kế hoạch hành động cụ thể nhằm ngăn chặn, giảm thiểu những nguy cơ đó; đưa ra các kế hoạch quản lý chi tiết để ứng phó với những nguy cơ về rủi ro, thiên tai có thể xảy ra và kế hoạch quản lý du khách, đặc biệt là những di sản có số lượng khách tham quan hằng năm ở mức cao, để có phương án hạn chế hoặc kéo giãn khách du lịch không tập trung đông, bảo đảm an ninh, an toàn và tránh gây tổn hại cho di sản.
Thứ tư, gắn kết các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di sản thế giới trong mối liên kết chặt chẽ với di sản văn hóa vật thể, di sản văn hóa phi vật thể khác trong khu vực. Trong đó, các hoạt động này luôn hướng tới việc đáp ứng các mục tiêu phát triển bền vững của UNESCO và cần phải được áp dụng một cách có hệ thống, với sự tham gia của nhiều chủ thể quản lý có liên quan; không chỉ dừng lại ở kết nối di sản mà còn phát huy các di sản thế giới để phát triển các sản phẩm du lịch, để di sản bên cạnh đời sống lịch sử trầm tĩnh, khép mình vốn có cũng có được một đời sống đương đại sôi động và rộng hơn là nhắn nhủ chúng ta phải khơi dậy, phải phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc trong các hoạt động du lịch, lễ hội và sinh hoạt văn hóa trong cộng đồng, tạo sức lan tỏa, tạo động lực, truyền cảm hứng cho nhân dân, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững.
Thứ năm, đẩy mạnh hơn nữa việc quảng bá hình ảnh di sản. Mỗi người dân sẽ là một “đại sứ văn hóa” trong việc tiếp tục lan tỏa giá trị, tuyên truyền, quảng bá hình ảnh đặc sắc của Quần thể di tích và danh thắng đặc biệt quan trọng này đến với bạn bè quốc tế, thông qua các sự kiện văn hóa, nhất là trên các nền tảng số. Thủ tướng nhấn mạnh tính nhân dân, nhân dân vừa là trung tâm, vừa là chủ thể, vừa tham gia xây dựng vừa thụ hưởng giá trị từ phát triển nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, quốc tế hóa bản sắc văn hóa dân tộc và dân tộc hóa tinh hoa văn hóa thế giới thế giới.
Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, chúng ta rất tự hào, xúc động, vinh dự khi Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc – di sản mà cha ông chúng ta để lại, nhân dân ta qua nhiều đời đã bảo tồn, phát huy, đến nay đã được UNESCO công nhận trở thành di sản thế giới, góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa đậm đà bản sắc của Việt Nam và bảo vệ, phát huy giá trị kho tàng di sản văn hóa của dân tộc ta. Chúng ta hôm nay cần nỗ lực hơn nữa, tiếp tục thực hiện đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra để văn hóa trở thành “sức mạnh mềm”, “sức mạnh nội sinh” của quốc gia; để nền văn hóa Việt Nam rạng danh muôn đời; để đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên phát triển giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, thịnh vượng của dân tộc như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu.