Ngày 29 tháng 6 năm 2021, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương, Phó Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam dẫn đầu đoàn công tác Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tham dự Phiên Khai mạc Hội nghị quốc tế kỷ niệm 50 năm Công ước UNESCO 1970 về các biện pháp ngăn cấm xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hóa, do Văn phòng UNESCO Băng Cốc và Ban Thư ký Công ước UNESCO 1970 tổ chức dưới hình thức trực tuyến. Tham gia đoàn Việt Nam tại Hội nghị có TS Lê Thị Minh Lý, Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hoá Việt Nam, ông Trần Nhất Hoàng-Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, ông Phạm Định Phong-Phó Cục trưởng Cục Di sản và các cán bộ chuyên môn của Cục Hợp tác quốc tế, Cục Di sản văn hóa.
Tham dự Phiên Khai mạc, về phía đại biểu danh dự quốc tế có ông Shigeru Aoyagi- Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO Bangkok, ông Lazare Eloundou-Assomo – Trưởng Ban Thư ký Công ước UNESCO 1970 từ UNESCO Paris, bà Nomin Chinbat- Bộ trưởng Văn hóa Mông Cổ, ông Itthiphol Kunplome- Bộ trưởng Văn hóa Thái Lan, đại diện Chính phủ các quốc gia thành viên Công ước từ nhiều lĩnh vực khác nhau (văn hóa, ngoại giao, thương mại, du lịch, thực thi pháp luật…), các tổ chức khu vực và quốc tế, các chuyên gia, nhà khoa học, đại diện khu vực tư nhân và các bên liên quan tại khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.
Trao đổi tại Phiên Khai mạc, Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương và Bộ trưởng/ Trưởng đoàn các nước thống nhất cho rằng Công ước UNESCO 1970, kể từ khi được thông qua đến nay, đã trở thành khuôn khổ pháp lý, công cụ quan trọng hỗ trợ các Quốc gia thành viên và cộng đồng quốc tế trong quá trình phòng, chống việc buôn bán trái phép di sản văn hóa, đóng góp hiệu quả cho quá trình nâng cao nhận thức, bảo vệ và phát huy giá trị các di sản văn hóa trên phạm vi toàn cầu.
Về phía mình, Trưởng đoàn Việt Nam khẳng định, kể từ khi tham gia Công ước quan trọng này (năm 2005), Việt Nam đã thực hiện tốt trách nhiệm, nghĩa vụ Quốc gia thành viên, triển khai tích cực, hiệu quả các quy định của Công ước, tăng cường hợp tác quốc tế, phối hợp hành động chặt chẽ với các quốc gia, các tổ chức khu vực và quốc tế thông qua việc chia sẻ thông tin, kiến thức, kinh nghiệm; hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao năng lực trong công tác bảo vệ, phòng chống việc buôn bán trái phép các di sản văn hóa. Trong đó, Việt Nam đã chủ động đăng cai tổ chức thành công một số hội thảo, hội nghị, sự kiện chuyên đề về Công ước 1970, kiến nghị các nước ASEAN ủng hộ sáng kiến của Việt Nam đưa tội phạm buôn lậu cổ vật thành lĩnh vực ưu tiên trong cơ chế Hội nghị Bộ trưởng các nước ASEAN về phòng chống tội phạm xuyên quốc gia…
Ở phạm vi quốc gia, Việt Nam đã chủ động xây dựng mạng lưới cơ quan quản lý các cấp về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, chú trọng hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về di sản văn hóa từng bước phù hợp và tương thích với luật pháp và điều ước quốc tế. Trong gần 20 năm qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam đã ban hành 02 Luật, 08 Nghị định và 16 Thông tư quy định các hoạt động về bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa, trong đó có nhiều quy định liên quan đến việc ngăn chặn xuất, nhập khẩu và chuyển giao trái phép di sản văn hóa.
Trong thời gian vừa qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ động, tích cực phối hợp các bộ, ngành, địa phương triển khai các hoạt động hiệu quả triển khai thực hiện Công ước nói chung, ngăn chặn xuất nhập khẩu, buôn bán trái phép các di sản văn hóa nói riêng, trong đó có một số hoạt động nổi bật như: phối hợp với Bộ Công an (Intepol Việt Nam) thực hiện Kế hoạch triển khai Chiến dịch Athena II tại Việt Nam – Chiến dịch truy quét tội phạm buôn bán cổ vật (năm 2020).
Để tăng cường hơn nữa hiệu quả triển khai thực hiện Công ước UNESCO 1970 trong thời gian sắp tới, Việt Nam đã nêu một số kiến nghị cụ thể, trong đó đề xuất tăng cường hơn nữa vai trò lãnh đạo, dẫn dắt, định hướng của UNESCO đối với công tác phòng chống xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu các di sản văn hoá, thúc đẩy hợp tác khu vực và quốc tế về thực hiện Công ước UNESCO 1970, chú trọng việc trao đổi thông tin, kiến thức, kinh nghiệm; hỗ trợ kỹ thuật, nâng cao năng lực trong công tác kiểm kê, tăng cường áp dụng khoa học công nghệ, thành tựu Cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong công tác bảo vệ, phòng chống việc buôn bán trái phép các di sản văn hóa.
Đồng thời, Việt Nam đề nghị các quốc gia thành viên tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức về vai trò, ý nghĩa của Công ước UNESCO 1970, hoàn thiện cơ chế, pháp luật, chính sách về bảo vệ, phòng chống việc buôn bán trái phép các di sản văn hóa.
Tại Hội nghị, các Bộ trưởng/ Trưởng đoàn các nước ủng hộ các đề xuất, kiến nghị nêu trên của Việt Nam, tin tưởng với sự hỗ trợ tích cực của UNESCO và sự tham gia hiệu quả của các quốc gia thành viên Công ước UNESCO 1970, các tổ chức và cộng đồng quốc tế, nạn trộm cắp và buôn bán trái phép di sản văn hóa trên phạm vi khu vực và toàn cầu sẽ được kiểm soát, đồng thời tiến tới từng bước nhận diện các di sản văn hóa đã bị buôn bán trái phép và hoàn trả lại địa điểm nguyên gốc của di sản, qua đó góp phần phát huy sự đa dạng văn hóa, sự tôn trọng, hiểu biết giữa các nền văn hóa, các dân tộc trên thế giới, khẳng định vai trò, đóng góp ngày càng lớn của văn hóa đối với sức mạnh nội sinh, sự phát triển bền vững của các quốc gia và cộng đồng quốc tế.
Sau Phiên Khai mạc, Hội nghị sẽ tổ chức 04 Phiên thảo luận trong các ngày 29 – 30/6/2021 với các chủ đề: Bối cảnh, tình hình; Xác định các thách thức và ưu tiên; Gắn kết các bên liên quan; Khuyến nghị thực hiện Công ước hiệu quả; Phiên tổng kết, bế mạc.