Ngày 22 tháng 5 năm 2023, tại Trung tâm Triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông đã tham dự, phát biểu và cắt băng khánh thành cùng Đại sứ Mexico tại Việt Nam Alejandro Negrin tại Lễ Khai mạc Triển lãm “Hành trình qua Mexico cổ đại” nhân kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Mexico. Tham dự Lễ Khai mạc có sự hiện diện của Bà Nguyễn Thị Kim Thúy, Chủ tịch Nhóm Nghị sĩ Hữu nghị Việt Nam – Mexico, các Đại sứ và Ngoại giao đoàn đến từ các nước Mỹ Latinh, vùng Caribe, Tây Ban Nha cùng đông đảo công chúng Hà Nội và các cơ quan thông tấn báo chí của Việt Nam và quốc tế. Triển lãm đưa công chúng đến với hành trình khám phá sự phong phú và đa dạng của các nền văn minh cổ đại Mexico, thông qua việc tuyển chọn các bản sao hiện vật khảo cổ đặc sắc và bản thảo dải hành hương cổ mang ý nghĩa quan trọng trong lịch sử của Mexico.
Phát biểu mở đầu Lễ Khai mạc, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông cho biết năm 2025 – Nửa thế kỷ – Kỷ niệm chặng đường 50 năm son sắt trong quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Mexico, khoảng thời gian đủ dài để vun đắp những tình cảm sâu đậm, xây dựng những mối liên kết bền vững, vượt qua bao thăng trầm của lịch sử. Mối quan hệ giữa hai nước không ngừng được củng cố và phát triển trên nhiều lĩnh vực. Từ chính trị, kinh tế đến văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật, sự hợp tác giữa Việt Nam và Mexico ngày càng đi vào chiều sâu, mang lại những lợi ích thiết thực cho cả hai quốc gia.
Tuy nhiên, có lẽ, sợi dây kết nối mạnh mẽ nhất giữa Việt Nam và Mexico chính là văn hóa. Sự tương đồng trong lịch sử đấu tranh giành độc lập, tinh thần yêu chuộng hòa bình, sự trân trọng các giá trị truyền thống đã tạo nên sự đồng điệu sâu sắc trong tâm hồn của người dân hai nước. Việc tổ chức Triển lãm “Hành trình qua Mexico cổ đại” ngày hôm nay là một minh chứng sống động cho điều đó.
Triển lãm đặc biệt này không chỉ là một sự kiện văn hóa đơn thuần, mà là một món quà ý nghĩa nhân dịp kỷ niệm 50 năm quan hệ ngoại giao, là lời khẳng định cho sự hợp tác văn hóa sâu sắc và bền vững giữa hai quốc gia chúng ta. Những bản sao hiện vật khảo cổ vô giá, được cung cấp bởi Viện Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia Mexico, sẽ đưa công chúng Việt Nam vào một hành trình khám phá đầy thú vị, ngược dòng thời gian để chiêm ngưỡng những di sản văn hóa rực rỡ của các nền văn minh cổ đại Mexico, làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người dân Việt Nam, góp phần tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau, thắt chặt tình đoàn kết và hữu nghị giữa nhân dân hai nước.
Phát biểu đáp từ, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Mexico tại Việt Nam Alejandro Negrin cho biết cách đây hai ngày, vào ngày 19 tháng 5, Đại sứ quán Mexico tại Việt Nam đã tổ chức kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước. Mexico chia sẻ không có cách kỷ niệm nào ý nghĩa hơn việc khai mạc triển lãm “Hành trình qua Mexico cổ đại” ngày hôm nay.
Các tác phẩm trưng bày tại triển lãm là những bản sao tinh xảo do các nghệ nhân xuất sắc của Mexico thực hiện, được Viện Nhân chủng học và Lịch sử Quốc gia Mexico (INAH) – cơ quan cao nhất về bảo tồn di sản khảo cổ của Mexico chứng nhận. Triển lãm mời công chúng tới thưởng thức, khám phá sự phong phú và đa dạng của các nền văn minh cổ đại Mexico đã tồn tại và phát triển trong suốt hơn 2.500 năm lịch sử. Đây cũng là lần đầu tiên một triển lãm chuyên đề về nghệ thuật tiền Colombo của Mexico được tổ chức tại Việt Nam – giới thiệu các nền văn minh trước thời kỳ người châu Âu đặt chân đến châu Mỹ và trước cuộc chinh phục của người Tây Ban Nha.
Đại sứ tin rằng “để hiểu rõ Mexico ngày nay, không gì bằng việc tìm hiểu chiều sâu lịch sử và bản sắc của các nền văn minh cổ đại Olmec, Teotihuacan hay các nền văn minh Maya và Aztec. Tất cả đều là những nền văn hóa rực rỡ từng phát triển trên lãnh thổ ngày nay là Mexico trong suốt hàng ngàn năm với những thành phố huy hoàng, các kim tự tháp đồ sộ như Chichén Itzá – một trong bảy kỳ quan mới của thế giới được UNESCO công nhận năm 2007. Triển lãm sẽ mang đến thêm nhiều góc nhìn khác về các nền văn minh đó – từ nghệ thuật, tín ngưỡng, đến đời sống thường nhật của người xưa”.
Có thể nói, sự sáng tạo và tài hoa của dân tộc Mexico trước thời kỳ chinh phục Tây Ban Nha được thể hiện qua muôn hình vạn trạng các thành tựu nghệ thuật và công nghệ. Họ là những bậc thầy trong việc chế tác đá, gốm, dệt vải, hội họa và kim hoàn, sử dụng các chất liệu tự nhiên như đất sét, bông, lông chim, vỏ sò, vàng bạc và đá quý.
Phần lớn các hiện vật trong triển lãm này được làm từ gốm – một trong những loại hình nghệ thuật phổ biến và đa dạng nhất tại Mexico cổ đại. Suốt nhiều thế kỷ, những nghệ nhân gốm đã tạo ra các loại bình gốm với đa dạng hình dáng và kích thước, được trang trí bằng các họa tiết hình học, biểu tượng và hình ảnh thiên nhiên. Những chiếc bình này không chỉ phục vụ cho sinh hoạt hàng ngày mà còn mang ý nghĩa tâm linh, dâng cúng các vị thần bản địa và trang trí cho các ngôi mộ cổ.
Bên cạnh các hiện vật gốm, điểm nhấn của triển lãm lần này là Códice Boturini, còn được gọi là “Dải hành hương”, là một bản thảo cổ của người bản địa ghi lại hành trình huyền thoại người Mexico đã thực hiện từ Aztlán (phía bắc của Mexico), trải qua nhiều địa danh như Tula, Ecatepec, Chapultepec… đến kinh đô Tenochtitlán cổ xưa năm 1325 sau Công nguyên, một trong những nguồn tư liệu cổ xưa nhất còn lưu giữ về lịch sử của người Mexico. Điều đáng chú ý tại bản thảo cổ là hình ảnh của một đầm nước, giữa đầm là một cây xương rồng trên đó có một con đại bàng đang ngoạm một con rắn, hiện đã trở thành hình ảnh biểu tượng trên quốc kỳ và quốc huy của Mexico ngày nay.
Triển lãm “Hành trình qua Mexico cổ đại” mở cửa từ ngày 22 đến ngày 28 tháng 5 năm 2025 tại Trung tâm Triển lãm 93 Đinh Tiên Hoàng, Hà Nội hứa hẹn sẽ là một điểm đến văn hóa hấp dẫn, thu hút đông đảo công chúng đến tham quan, khám phá, khơi gợi niềm đam mê và tình yêu đối với di sản văn hóa của nhân loại.
Phùng Thị Thanh Thủy
(Ảnh: Nguồn Đại sứ quán Mexico tại Việt Nam và Cổng Thông tin Bộ VHTTDL)