Đón Bằng UNESCO ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam”

Tối 03/9/2022, tại Quảng trường Nguyễn Tất Thành, thành phố Tuyên Quang (tỉnh Tuyên Quang), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp Ủy ban nhân dân tỉnh Tuyên Quang long trọng tổ chức Lễ đón Bằng UNESCO ghi danh “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Tham dự buổi Lễ có Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Đỗ Văn Chiến, Nguyên Bí thư Trung ương Đảng, Nguyên Trưởng ban Dân vận Trung ương Hà Thị Khiết, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao-Chủ tịch Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam Hà Kim Ngọc và đại diện lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành Trung ương và địa phương, đại diện Đại sứ quán các nước và Văn phòng UNESCO tại Việt Nam.

Tại buổi Lễ, sau khi nhận Bằng chứng nhận của UNESCO từ ông Christian Manhart, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương đã trực tiếp trao lại cho đại diện lãnh đạo, cộng đồng, nghệ nhân các tỉnh sở hữu di sản. Nhân dịp này, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch cũng ban hành Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam nhằm công bố, kêu gọi các bộ, ban, ngành, UBND các cấp, các cơ quan hữu quan, cộng đồng các địa phương là chủ thể của di sản và nhân dân cả nước cùng thực hiện chương trình để bảo vệ bền vững và phát huy hiệu quả loại hình di sản này.

Ông Christian Manhart đại diện UNESCO phát biểu chúc mừng Việt Nam và khẳng định bản sắc văn hóa phong phú của dân tộc Việt Nam được thể hiện mạnh mẽ qua sự gắn kết cộng đồng, đề cao tôn trọng đa dạng văn hóa, khuyến khích đối thoại giữa các cá nhân, các cộng đồng và các dân tộc khác nhau vì sự khoan dung, tình yêu và lòng bác ái, phù hợp với tôn chỉ và mục tiêu của Công ước về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO. UNESCO đề nghị Chính phủ Việt Nam, tiếp tục đồng hành cùng các thành viên cộng đồng Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam triển khai những biện pháp bảo vệ hữu hiệu, không ngừng nâng cao nhận thức và giáo dục công chúng, đặc biệt là các thế thệ tương lai về những giá trị của di sản đặc sắc này. UNESCO cam kết đồng hành với Việt Nam trong quá trình này, hỗ trợ bảo tồn nguồn di sản văn hóa vô giá, một tài sản quý báu cho sự phát triển bền vững của đất nước Việt Nam.

Phát biểu tại buổi Lễ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước bày tỏ lòng biết ơn đối với các bậc tiền nhân, bằng tài năng, nỗ lực và cả máu xương, đã sáng tạo, bồi đắp và trao truyền cho con cháu tài sản quí báu này để hôm nay được vinh danh và ngày mai sẽ tiếp tục tỏa sáng trong dòng chảy văn hóa nhân loại. Chủ tịch nước chúc mừng và biểu dương các cấp ủy, chính quyền các địa phương có Then đều đã đưa vào Nghị quyết của nhiệm kỳ này và có nhiều hành động thiết thực trong việc bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống của Then, chúc mừng nhân dân 11 tỉnh có di sản Then Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam, đặc biệt là các nghệ nhân đã có nhiều nỗ lực, chung sức đồng lòng thực hành, truyền dạy, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa quý giá và độc đáo này. Chủ tịch nước đánh giá cao những nỗ lực của Uỷ ban Quốc gia UNESCO Việt Nam, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao, lãnh đạo 11 tỉnh và của các nhà khoa học trong sự nghiệp bảo vệ và phát huy các giá trị của di sản “Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam” cũng như trong quá trình nghiên cứu, lập hồ sơ đề cử di sản với UNESCO, cảm ơn UNESCO, các Tổ chức quốc tế, các quốc gia bè bạn đã dành cho Việt Nam sự hợp tác, sự giúp đỡ quý báu trong phát triển kinh tế - xã hội, trong bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa; và đặc biệt là ủng hộ, vinh danh di sản rất đặc sắc này của Việt Nam, của nhân loại.

Chủ tịch nước chỉ đạo các địa phương sở hữu di sản Then cần quan tâm xây dựng các chương trình quảng bá, tuyên truyền sâu rộng, sáng tạo, hiệu quả để thúc đẩy sự gắn bó xã hội, khuyến khích ý thức về bản sắc và trách nhiệm của người dân địa phương trong lan tỏa và thực hành sinh hoạt tại cộng đồng. Quan tâm đầu tư và tạo điều kiện thuận lợi để các nghệ nhân Then truyền dạy về thực hành Then trong cộng đồng; tiếp tục sưu tâm, lưu giữ, xuất bản tư liệu Then cổ; chú ý đến tính đa dạng trong tổng thể của Then ở mỗi dân tộc và mỗi địa phương trong qúa trình bảo tồn và phát triển; không để tình trạng lợi dụng thực hành Then, làm biến tướng để trục lợi. Việc ghi danh thực hành then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam chính là thương hiệu quốc gia mà cả thế giới dành cho chúng ta, qua đó góp phần giới thiệu tới bạn bè quốc tế về những di sản văn hóa đặc sắc của các tỉnh miền núi Việt Nam, góp phần cho khu vực này tăng thêm sức hấp dẫn, cuốn hút với du khách

Lãnh đạo Tỉnh uỷ và UBND tỉnh Tuyên Quang đại diện cho 11 tỉnh có di sản phát biểu khẳng định cam kết phối hợp chặt chẽ với Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, các bộ, ngành và địa phương liên quan và cộng đồng thực hiện nghiên túc Kế hoạch hành động bảo tồn và phát huy di sản quý giá này của nhân loại.

Ngày 12/12/2019, tại Phiên họp Uỷ ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 14 của UNESCO diễn ra tại Bogotá, thủ đô nước Cộng hòa Colombia, di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Lễ trao Bằng chứng nhận của UNESCO đã bị hoãn nhiều lần do ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái là một di sản văn hóa đặc sắc trong kho tàng văn hóa độc đáo, rất đa dạng và phong phú của dân tộc Việt Nam. Nghi lễ Then phản ánh mối quan hệ giữa con người, thế giới tự nhiên và vũ trụ, Then chứa đựng trong đó những giá trị văn học nghệ thuật ngàn đời của ông cha, là sản phẩm sáng tạo của rất nhiều thế hệ và trở thành sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng không thể thiếu của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái ở Việt Nam. Trải qua những thăng trầm của lịch sử, cùng với sự du nhập của nền văn hóa hiện đại, các nghi lễ gắn với Then vẫn luôn có sức sống mãnh liệt trong đời sống của đồng bào các dân tộc; trở thành sợi dây quan trọng kết nối cộng đồng, thể hiện ký ức về lịch sử, bản sắc văn hóa và sự cộng cảm với những ước vọng tín ngưỡng tâm linh. Di sản Thực hành Then của người Tày, Nùng, Thái tập trung chủ yếu ở các tỉnh vùng Đông Bắc (Bắc Giang, Bắc Kạn, Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Tuyên Quang), vùng Tây Bắc (Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai) và một số địa phương khác ở Việt Nam.

Trịnh Quốc Anh - Nguồn ảnh: DANH KHANG (Báo Tuổi trẻ)