Sáng ngày 17/6/2024 tại Hà Nội đã diễn ra Phiên khai mạc Hội nghị quốc tế về thực thi bản quyền trên môi trường số. Hội nghị do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (Cục Bản quyền tác giả) phối hợp Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hàn Quốc tổ chức từ ngày 17 đến ngày 21 tháng 06 năm 2024. Hội nghị có sự tham dự của Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hồ An Phong, Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Hàn Quốc tại Việt Nam Youngsam Choi cùng đại diện các cơ quản quản lý liên quan, các chuyên gia của Việt Nam và các chuyên gia quốc tế đến từ các khu vực Đông Nam Á, châu Phi, Ả Rập, châu Mỹ – Latin.
Tại Phiên khai mạc, Thứ trưởng Hồ An Phong nhận định, sáng tạo nội dung số đã và đang từng bước khẳng định được vai trò, vị thế và được đánh giá là mảnh đất mới đầy tiềm năng dành cho các doanh nghiệp, nhà sản xuất nội dung, các tổ chức, cá nhân và các nhãn hàng trên toàn thế giới. Tuy nhiên, “sân chơi” này cũng đặt ra “bài toán” về bảo vệ bản quyền đối với mỗi sản phẩm nội dung số, không riêng ở thị trường Việt Nam mà còn trên phạm vi toàn cầu. Theo Thứ trưởng, để tận dụng hiệu quả những cơ hội có được từ việc gia nhập các điều ước quốc tế về bản quyền, cũng như đáp ứng nhu cầu nội tại trong nước thì Việt Nam phải từng bước nâng cao năng lực của các cơ quan quản lý, thực thi bản quyền, nhất là trên môi trường số. Theo đó, Hội nghị sẽ là cơ hội để Việt Nam cập nhật tình hình bảo hộ và thực thi về bản quyền, đặc biệt trên môi trường số; chia sẻ các xu hướng về xây dựng chính sách, các giải pháp về công nghệ để đối phó với những xâm phạm về quyền tác giả, quyền liên quan trên môi trường số; và trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và triển khai những chương trình hợp tác trong hoạt động quản lý và thực thi bản quyền trên môi trường số trong tương lai.
Đại sứ Hàn Quốc Youngsam Choi cho biết từ năm 2006, Quỹ tín thác của Hàn Quốc đã đóng góp cho WIPO thông qua nhiều hoạt động dự án về sở hữu trí tuệ được thực hiện trên toàn thế giới. Cũng nằm trong dự án của Quỹ này, Hội nghị sẽ thu thập các thông tin, dữ liệu và kinh nghiệm của các chuyên gia cũng như từ các quốc gia về thực thi bản quyền, thảo luận các biện pháp nhằm tăng cường hợp tác quốc tế thích ứng với sự biến động nhanh chóng của môi trường số. Đại sứ hy vọng Hội nghị sẽ tạo nền tảng về hợp tác giữa các quốc gia tham dự nói chung và sẽ là bước khởi đầu cho Việt Nam tham gia dẫn dắt hợp tác trong lĩnh vực thực thi và bảo vệ bản quyền tác giả.
Đại diện cho WTO tham dự Hội nghị, ông Xavier Vermandele, Cố vấn pháp lý cấp cao của WIPO phát biểu khẳng định thực thi bản quyền là một lĩnh vực quan trọng thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và phát triển kinh tế, đảm bảo người sáng tạo được ghi nhận xứng đáng, từ đó khuyến khích sản xuất nội dung mới và nguyên bản. Điều này đặc biệt quan trọng trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, nơi mà việc sao chép các tác phẩm sáng tạo trở nên dễ dàng và phổ biến, đặt ra những thách thức đáng kể về bảo vệ bản quyền. Tuy nhiên, theo ông, việc thực thi bản quyền – và rộng hơn là văn hóa tôn trọng bản quyền – không phải là không có thách thức. Bản chất toàn cầu của Internet và sự tiến bộ nhanh chóng của công nghệ kỹ thuật số đã làm cho việc thực thi luật bản quyền trở nên ngày càng khó khăn. Điều này đã dẫn đến tình trạng vi phạm bản quyền và xâm phạm tràn lan, làm suy yếu giá trị của các tác phẩm sáng tạo và cản trở sự đổi mới. Vì thế, tăng cường năng lực và hợp tác quốc tế, cũng như hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật và với những người có quyền và các bên liên quan khác đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết những vấn đề mang tính thách thức này.
Sau Phiên khai mạc, Hội nghị tập trung thảo luận các vấn đề về hệ thống thực thi quyền tác giả của các quốc gia; giá trị của bản quyền và sự đóng góp của các ngành công nghiệp sáng tạo cho nền kinh tế; các phương thức vi phạm bản quyền trực tuyến phổ biến và các mối đe dọa liên quan đến việc sử dụng nội dung vi phạm bản quyền; sự phát triển quốc tế trong thực thi và quản lý trực tuyến; thẩm quyền và luật áp dụng trong tranh chấp bản quyền trực tuyến; phương thức giải quyết vi phạm bản quyền trực tuyến; thu thập, bảo quản bằng chứng, cách tiếp cận cân bằng để thực thi bản quyền và sử dụng công nghệ để ngăn chặn vi phạm bản quyền; các biện pháp biên giới; tố tụng hình sự – tội phạm bản quyền trên Internet và thu thập bằng chứng kỹ thuật số; tố tụng hình sự; giải quyết tranh chấp; thực thi bản quyền và các hiệp định thương mại; những thách thức mới nổi và tương lai trong việc thực thi bản quyền…
Tại Việt Nam hiện nay, việc phát triển các ngành công nghiệp văn hóa đang được quan tâm và được xác định là một trong những lĩnh vực có vai trò quan trọng trong phát triển bền vững kinh tế – xã hội. Làm tốt công tác bảo hộ bản quyền là một trong những yếu tố để xây dựng nền công nghiệp văn hóa phát triển lành mạnh, đủ sức cạnh tranh; góp phần đạt mục tiêu văn hóa đóng góp 7% cho GDP, tạo thêm việc làm và tăng kim ngạch xuất khẩu của quốc gia. Các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp chủ yếu để tăng cường năng lực quản lý và thực thi bảo hộ bản quyền và phát triển công nghiệp văn hóa tại Việt Nam đã được Chính phủ Việt Nam xác định tại Chiến lược phát triển Sở hữu trí tuệ đến năm 2030 và Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa của Việt Nam đến năm 2030.
Đến nay, bên cạnh việc gia nhập Hiệp định TRIPs về các khía cạnh liên quan tới thương mại của quyền sở hữu trí tuệ, Việt Nam đã gia nhập 07/08 Điều ước quốc tế về quyền tác giả, quyền liên quan của WIPO, gồm: Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học và nghệ thuật; Công ước Geneva về bảo hộ nhà sản xuất bản ghi âm chống việc sao chép không được phép bản ghi âm của họ; Công ước Brussels liên quan đến việc phân phối tín hiệu mang chương trình truyền hình qua vệ tinh; Công ước Rome về bảo hộ quyền của người biểu diễn, nhà sản xuất bản ghi âm và các tổ chức phát sóng; Hiệp ước về quyền tác giả của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (Hiệp ước WCT); Hiệp ước về cuộc biểu diễn và bản ghi âm của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (Hiệp ước WPPT); Hiệp ước về tạo điều kiện cho người khuyết tật nhìn, người khuyết tật không có khả năng đọc chữ in và người khuyết tật khác không có khả năng đọc tiếp cận tác phẩm để đọc theo cách thông thường (Hiệp ước Marrakesh)./.
